Staatssteun bij gebiedsontwikkeling: Winst Real Madrid na beslissing Europese scheidsrechter over buitenspelsituatie EC bij grondtransactie

Vorige week stond in diverse media te lezen dat voetbalclub Real Madrid door een beslissing van het Europese Gerecht geen 18,4 miljoen euro hoeft terug te betalen, als zijnde ontvangen ongeoorloofde staatssteun in het kader van een grondtransactie. Wat in de wedstrijdverslagen niet staat, is de – voor de praktijk van gebiedsontwikkeling -belangwekkende oorzaak van deze uitspraak.

Allereerst een korte samenvatting van het wedstrijdverloop: volgens de Europese Commissie (EC) heeft Real Madrid miljoenen aan staatssteun ontvangen, doordat de club – in de kern beschouwd – in 2011 een kavel grond tegen een veel hogere koopsom heeft weten ‘te verkopen’ aan de stad Madrid, dan waarvoor die grond in 1998 van de lokale overheid was gekocht. Deze grond bleek niet geleverd te kunnen worden aan Real Madrid, hetgeen voor partijen aanleiding was tot het aangaan van een schikkingsovereenkomst, waarbij de grondwaarde van het perceel met miljoenen was gestegen.

De EC constateert dat sprake is van een overtreding van de Europese staatssteunregels en geeft de voetbalclub een kaart met directe gevolgen: de vermeende staatssteun van 18,4 miljoen euro dient terugbetaald te worden. Real Madrid protesteert en stapt naar de Europese scheidsrechter om de EC buitenspel gezet te krijgen.

Het Europese Gerecht geeft Real Madrid gelijk. De Europese arbiter concludeert dat de EC niet bewezen heeft dat er sprake is geweest van een voordeelverstrekking aan Real Madrid. Als dit laatste door de EC niet bewezen is, dan is een staatssteun-overtreding ook niet bewezen. Niet Real Madrid, maar de EC staat hierdoor buitenspel en krijgt zelfs een rode kaart: er gaat een gerechtelijke streep door de door de Europese staatssteunwaakhond opgelegde terugbetalingsverplichting.

Volgens het Europese Gerecht heeft de EC haar staatssteun-onderzoek niet op de juiste wijze verricht. De EC heeft (vooral) alleen gekeken naar de waarde van de verkochte grond, maar heeft geen rekening gehouden met alle aspecten van de transactie en de context daarvan, waaronder de (niet door de EC op waarde getaxeerde) levering van andere gronden aan Real Madrid. Ondanks dat dit wel vereist is, heeft de EC daardoor geen volledige analyse verricht naar alle relevante omstandigheden van het geval.

Net als eerder in de media veelbesproken gebiedsontwikkelingskwestie Damplein te Leidschendam-Voorburg, heeft de EC ter staving van de aanwezigheid van staatssteun verzuimd een juiste en volledige Market Economy Operator-toets uit te voeren. Door een dergelijke MEO-toets na te laten, althans deze niet op de juiste wijze uit te voeren, kan niet worden geconcludeerd dat er sprake is van een voordeelverstrekking, laat staan dat er sprake zou zijn van bewezen staatssteun.

Met de Real Madrid uitspraak wordt eens te meer bevestigd dat het bij de vraag of er bij een (wijziging van een) project- of gebiedsontwikkeling sprake is van ongeoorloofde staatssteun, niet alleen aankomt op de waardebepaling van betrokken grondtransacties als zodanig, maar op een volledige analyse van de contractuele – en contextuele aspecten c.q. omstandigheden van het geval.

Zie voor de Real Madrid uitspraak: GvEA 22 mei 1019, ECLI:EU:T:2019:346

Heeft u een juridische vraag over (staatssteun bij) een project- of gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op met onze specialist Manfred Fokkema, telefonisch bereikbaar op 0570-75 8005 en per e-mail via manfred.fokkema@infense.nl